خوشنویسی

خوشنویسی

به دست نوشته‌های زیر نظری بیاندازید :

  

به نظرشما چطورند؟ زیبایند یا نه؛ معمولی، مثل خط هزاران نفر دیگر؟ اصلا چطور می‌شود که خوش‌خط تر نوشت؟ یا حداقل خط تحریری‌مان بهتر شود تا مجبور نشویم خودمان هم همراه نوشته‌هایمان برویم تا آنها را بخوانیم؟!

بارها در برابر این سوال قرار گرفته‌ام که : « چطور می‌شود خوشنویس شد؟ »
پاسخ به این سوال چندان آسان نیست. زیرا برای خوشنویس شدن، علاوه بر آموزش قواعد و تمرین فراوان و مستمر، نکته‌هایی هست که کسب آنها جز به ریاضت و نظر لطف زیبایی‌آفرین ممکن نیست.

چنانکه استادان خط در سرمشق‌های خود نوشته‌اند :
ای که خواهی که خوشنویس شوی
خلق را مونس و انیس شوی

ترک‌ آرام و خواب باید کرد
وین به عهد شباب باید کرد

داند آن‌کس که آشنای دل‌ست
که صفای خط از صفای دل‌ست

با این همه، خوش خط شدن و نوشتن خط تحریری زیبا و خوانا کار چندان دشواری نیست. و من سعی کرده‌ام در سه بخش ( سه قدم! ) بطور خلاصه و فشرده اصولی را ذکر کنم که رعایت و بکارگیری آن‌ها، خوانایی و زیبایی خط تحریری را به میزان اعجاب‌آوری بهبود می‌بخشد.

قدم اول : رعایت خط زمینه ( کرسی )

خط زمینه، خطی است که موقعیت حروف و کلمات را در متن تعیین می‌کند و جایگیری آنها در سطر نسبت به‌آن تنظیم می‌شود و بر دو نوع کلی است :
۱- خط زمینه‌ افقی : که در راستای افق ( خوابیده ) رسم می‌شود و با تعریف محور همنشینی کلمات در سطر، باعث می‌شود تا حروف در جای خود بنشینند.

خط زمینه‌ افقی را می‌توان به پنج خط تقسیم کرد که فاصله آنها با نقطه ( معیار سنجش اندازه‌ها و تناسب در خط که در خط تحریری به صورت یک دایره کوچک توخالی مشخص می‌شود. نقطه در خط همان نقشی را دارد که پیمانه در آشپزی !)

دقت کنید که فاصله‌‌ خطوط افقی یکنواخت مساوی با یک نقطه است و فقط فاصله‌ خط چهارم از خط اصلی معادل دو نقطه می‌باشد.

حروف ساده مانند ( ب ، ف ، د ، ر ، و ... ) معمولا روی محور اصلی قرار می‌گیرند و این خط زمینه اصلی نگارش است.

ابتدا و انتهای همه حروف، همواره روی یکی از این خط‌ها قرار دارد که البته ابتدای سرکش
 ( ک ) و انتهای حرف ( م‌ ) از این قاعده مستثناست.

۲- خط زمینه عمودی ( ایستاده ) : خطی فرضی است که بر خط زمینه افقی (محور اصلی ) عمود است و زاویه نگارش حروف و کلمات نسبت به آن سنجیده می‌شود.

در نظر داشتن این خط باعث می‌شود تا حروفی مانند ( ا ، ل ، م ، ... ) که حرکت قلم در آنها بیشتر در محور عمودی است، نسبت به این خط مقایسه شوند و در نتیجه کج و ناموزون نوشته نشوند.

به نمونه خط زیر که خطوط زمینه آن را برایتان برجسته کرده‌ایم،دقت کنید و آن را با نوشته‌هایی که در ابتدای این صفحه آورده‌ایم، مقایسه کنید. ببینید که چطور رعایت خط‌های زمینه‌های افقی و عمودی می‌تواند موجب و موجد زیبایی خط شود:

بحث خط زمینه در خوشنویسی، موضوعی مفصل و نسبتا پیچیده است که مجال طرح کامل آن در اینجا نیست. اما همین مقداری که گفته شد، از مباحث اولیه و ابتدایی در خوشنویسی است که رعایت آنها برای زیبا شدن خط ضروری است. پیشنهاد می‌کنم که با خوب نگاه کردن به خطوط  و دقت در چگونگی قرارگیری و اصطلاحاً نشستن حروف و کلمات بر خط زمینه، خط خود را در این زمینه بهتر کنید.